agoonny
Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.

agoonny

download .
 
HomeLatest imagesSearchRegisterLog in

 

 Rajoni Jugor/Popullimi i rajonit jugor/Ekonomia e Rajonit Jugor

Go down 
AuthorMessage
beni




Posts : 30
Join date : 2009-07-05

Rajoni Jugor/Popullimi i rajonit jugor/Ekonomia e Rajonit Jugor Empty
PostSubject: Rajoni Jugor/Popullimi i rajonit jugor/Ekonomia e Rajonit Jugor   Rajoni Jugor/Popullimi i rajonit jugor/Ekonomia e Rajonit Jugor I_icon_minitimeMon Nov 02, 2009 1:54 pm

Kushtet Natyrore

Rajoni Jugor gjendet ne jug te vendit dhe ka dalje te gjere ne detin e ngrohte te Jonit. Kjo pozite gjeografike kushtezon tiparet me te shprehura mesdhetare te klimes, te hidrografise dhe te bimesise se rajonit. Ne te njejten kohe kjo pozite gjeografike eshte shume e pershtateshme per zhvillimin ekonomik, sepse lidhet me rruge automobilistike me rajonet e tjera te vendit dhe me Greqine, kurse nepermjet detit ai lidhet lehtesisht me shtetet e tjera te botes.
Rajoni Jugor ka ndertim gjeografik dhe reljev me te thjeshte se rajonet e tjera malore te vendit. Ne te nderthuren vargjet vargjet malore te perbera nga gelqeroret me luginat e perbera nga terrigjenet. Me kete ndertim gjeologjik lidhen pasurit nentoksore si: nafta, qymyrguri, fosforitet, materjalet e ndertimit etj.
Vargjet malore dhe luginat lidhen me gryka te ngushta dhe qafa, neper te cilat kalojne rruget automobilistike. Relievi i ketij rajoni perbehet nga vargjet malore, malesite, luginat dhe fushgropa e Delvines. Midis tyre permendim:
Malesia midis Tomorit dhe Melsinit shtrihet ne verilindje te lugines se Vjoses dhe te Dishnices (dege e saj). Malet e saja me te larta perbehen nga gelqeroret, me te cilat lidhen format e thepisura dhe proceset e karstit. Ne veriperendim fillon me malin e Tomorit (2417m), me ngritje te menjehereshme dhe forma te shumta karstike dhe akullnajore. Vazhdon me malin e Kulmakut dhe malesine e Dangellise, me reljev shume te coptuar dhe zhvillim te madh te erozionit. Ne juglindje mbyllet me malin e postenanit dhe te Melsinit. Lugina ekesaj malesie shpesh marin format e kanioneve: atij te Osumit apo te Legarices (dege Vjoses) etj.
Vargjet malore midis Vjoses se Siperme dhe Drinosit perbehen nga vargu malor Trebeshine-Dhembel-Nemercke dhe Shendelli-Lunxheri-Bureto. Lartesia me e madhe shenohet ne majen e Papingut te malit te Nemerckes. Mbas tyre ndodhet lugina e Zagorise dhe e pogonit, te perbera nga terigjenet dhe me reliev shume te coptuar.
Mlesia e Kurveleshit dhe vargu Mali i Gjere-Stugare shtrihen ndermjet lugines se
Drinosit dhe asaj te shushices. Malesia e Kurveleshit ka shpate te thepisura, kurse pjesa e saj e siperme eshte e valezuar, me fusha e gropa karstike, ne te cilat jane vendosur qendrat e banuara. Ne juglindje te saj shtrihet lugina e ngushte terthore e Kardhiqit dhe ne vazhdim mali i gjere, shpati lindor i te cilit ka pjeresi te vogel, kurse ai perendimor, te madhe. Qafa e Muzines e ndan kete mal nga mali i Stugares, qe vazhdon edhe jashte kufirit shteteror. Neper kete qafe kalon rruga automobilistike qe lidhe Gjirokastren me Saranden.
Malet Bregdetare shtrihen ne formen e nje brezi pergjat bregdetit jonian, kurse kufiri i tyre lindor shenohet nga lugina e Shushices. Ato fillojne ne veriperendim, me dy kurize kodrinore, qe lartesohen gradualisht dhe ndahen nga njeri-tjetri nepermjet gjirit te Vlores dhe lugines se Dukatit. Ne qafen e llogarase (1050m), ku kalon rruga qe lidh Vloren me Himaren dhe Saranden, degezimet bashkohen. Ne vazhdim malet, duke u ulur, perfundojne ne fushgropen e Delvines.
Brezi bregdetar i ketyre nga uji i ftohte i Vlores deri ne Butrint perben rivjeren shqiptare ose Bregun e Kalter. Kjo eshte zona me e ngrohte e vendit, ne te cilen ullinjte dhe agrumet gjejne kushtete me te mira per zhvillimin e tyre. Rivjera dallohet per bukurite e ralla. Keto vecori si dhe plazhet dhe ujrat e pastra te detit Jon i japin Rivjeres vlera te medha turistike.
Lugina e Vjoses eshte lugina me e madhe. Pjesa e siperme e saj (deri ne Kelcyre) ka reljev te bute dhe fusha te vogla ne te dy anet e lumit. Ne keto fusha jane vendosur tokat e punuara te lugines dhe qendrat e banuara kryesore. Ne vazhdim, lugina ngushtohet dhe forumon gryken e famshme te kelcyres (13km te gjate dhe 1000m te thelle). Pas kesaj gryke lugina ngushtohet dhe zgjerohet disa here, deri sa del ne fushen e Myzeqes se Vlores.
Lugina e drinosit pershkohet nga lumi me te njejtin emer (dege e Vjoses). Pjesa e siperme e saj eshte mjafte e gjere dhe krejte e rrafshet.
Ajo ka toka shume te mira bujqesore. Ne pjesen e poshtme ngushtohet dhe ritet pjeresia e shpateve.
Lugina e Shushices pershkohet nga lumi me te njejtin emer (dege e Vjoses). Ajo eshte e gjere ne pjesen e poshtem, ku ka toka shume te mira bujqesore, dhe mjafte e ngushte e me reliev te ashper, ne pjesen e siperme.
Fushgropa e Delvines shtrihet ne jug te rajonit. Ajo eshte e forumuar nga nje fundosje e madhe tektonike, qe vazhdon te ulet, prandaj fushat e saj jane te rrafsheta. Pjesa me e madhe e tyre ishte e kenetezuar nga vershimet e shpeshta te lumenjve. Fushgropa u bonifikua ne vitet ’70 te shek. XX. Ne kete fushegrope ngrihen si ishuj kodrat e uleta. Ne lindje ajo rrethohet nga vargje malore.
Klima eshte tipike mesdhetare, me dimer te bute dhe te lagesht e vere te nxehte dhe shume te thate.
Hidrografia perbehet nga lumi i Vjoses dhe i Osumit, me deget e tyre, te cilat kane prurje me te medha ne stinen e dimrit dhe me te vogel ne vere.
Tokat ne luginat e fushegopen e Delvines jane pjellore, kurse per shkak te erozionit, ne shpatet e maleve jane te varfra.
Bimesiaeshte mesdhetare. Ajo perfaqsohet kryesishte nga shkuret, dushqet dhe haloret mesdhetare, teper te demtuar nga njeriu. Ne lartesine e maleve te larta gjenden kullota alpine


__________________
Thuaj ate qe mendon dhe mendo ate qe duhet.






Rajoni jugor ka popullim shume te hershem. Ne kete rajon jane gjetur gjurmet me te vjetra te banimit te trevave shqiptare. Qysh 300-400 vjet para Krishtit aty u ngriten qytete antike, si Buthroti (Butrinti), Antigona, Orikum, Fionikea, Amantia (Plloça), Ohezmi (Saranda) etj. Me pas u ngriten keshtjella dhe qytete te tjera. Ne shekullin e fundit ky rajon, si dhe ai juglindor, eshte dalluar per shtim te paket te popullsise, sidomos ne periudhen ndermjet dy lufrave boterore, per shkak te emigracionit te theksuar te banoreve te tij ne boten e jashtme. Kjo dukuri ka qene me e theksuar ne disa zona te tij, si: Gjirokastra, Lunxheria, Dropulli, Rreza e Permetit, Zagoria, Shqeria dhe Bregu i Detit.
Per shkak te emigracionit te jashtem popullsia e gjithe Rajonit Jugor u zvogelua me ritme shume me te shpejta ne periudhen pas vitit 1990. Ne keto zona mbizotron popullsia me moshe te madhe.
Ne kete rajon jeton dhe nje minoritet grek, i vendosur ne luginen e Drinosit e te Pogonit si dhe pjeserisht ne fushegropen e Delvines.
Dendesia mesatare e popullsise ndryshon nga 60-80 banor per km .
Me e madhe kjo dendesi eshte ne fushegropen e Delvines dhe ne luginat e vjoses, Drinosit, Shushices, ku ka kushte me te pershtatshme per jetes.
Mbizotron popullsia fshatare. Vendbanimet fshatare jane ne pergjithsi te vogla, sidomos ne kodrat dhe ne zonat malore. Kohet e fundit popullsia e tyre eshte zvogeluar shume, aq sa disa fshatra jan shpopulluar.
Qendrat e banuara fshatare jane te perqendruara, madje disa prej tyrekane dhene planimetri te regullt (fshatrat e fushegropes se Delvines, lugines se Drinos, vjoses, Vjoses, Shushices dhe sidomos te Rivjeres).
Rajoni ka 14 qytete, te cilat ne pergjithsi jane te vogla, me teper qendra administrative, qytete bujqesore dhe qendra te industris se lehte. Jane te pakta qytetet me veprimtari industrine minerale, si: Selenica (bitumi), Memaliaj (qymyrguri), dhe industrin mekanike (Poliçani).
Perqindjenme te larte te popullsise qytetare e ka rrethi i Gjirokastres, kurse perqindjen me te ulet te popullsise qytetare e ka rrethi i Tepelenes. Shtimi natyror i popullsise qytetare ka qene shume i ulet. Ritja e popullsise se qyteteve eshte e lidhur me shume me ardhejn e pupullsise nga zonat fshatare e malore.
Qytetet Gjirokaster, Sarande, Tepelene, Permet, Libohove etj., kane tradita te pasura kulturore, strukture te vecante urbane, arkitekture interesante te ndertesave, objekte te shumta muzeale, sidomos keshtjella. Te gjitha keto u japin atyre vlera te medha turistike. Popullsia e rajonit ka nivel telarte kulturor qe ka ndihmuar ne zhvillimin e kultures mbarekombetare.
Qytetet e rajonit jane:Gjirokastra, Saranda, Poliçani, Delvina, Corovoda, Permeti, Tepelena, Selenica, Memaliaj, Himara, Orikumi. Libohova, Konispoli, dhe Kelcyra.
Gjirokastra eshte qyteti me i madh i rajonit dhe nder qytetet kryesore te Shqiperise. Shtrihet rreth 400m mbi nivelin e detit ne disa kodra, ne rezen lindore te Malit te Gjere. Eshte qender e rrethit dhe e prefektures me te njejtin emer.
Si vendbanim ka gjurme te hereshme (shek. I pas Krishtit). Keshtjella e tij e shek. XIII u be berthama e zhvillimit te metejshem dhe te shpejte si nje qender qytetare, ku u zhvillua tregtia dhe zejtaria. Ne fillim te shek. XX Gjirokastra ishte nje nga qendrat me te rendesishme ekonomike, tregtare dhe kulturore te tegjitha trevave shqiptare. Edhe me vone ne Gjirokaster u zgjeruan dhe u zhvilluan disa dege te rendesishme te industrise: teknike, ushqimore, mekanike, etj. Ajo eshte nje nga qendrat me te rendesishme kulturore dhe arsimore te te gjithe rajonit jugor.
Per arkitekturen e vecante te ndertesave karakteristike qytetare te ndertuara me gure, per strukturen e saj urbanistike, ne te cilen te bie ne sy shperndarja rrezore e rrugeve nga qendra (Qafa e Pazarit), dhe per objektet e shumta historike, Gjirokastra eshte shpallur qytet-muze.
Saranda ze vendin e dyte per nga popullsia n rajonin jugor. Si vendbanim njihet qe ne antikitet me emrin Onhezmi. E vendosur ne gjirin me te njejtin emer, eshte porti detar me i madh ne gjithe jugun e vendit. Dallohet per vendosjen e rrugeve dhe te banesave shkale-shkalle ne perputhje me zbritjen e terenit. Ajo eshte qendra administrative e rrethit dhe ka redesi te vecante ekonomike, kulturore dhe turistike. Per bukurine e vecante, per klimen, per traditen e pasur te gatimit dhe mjedisin e paster, pelqehet shume nga pushuesit vendas dhe te huaj.
Delvina, Çorovoda, Permeti dhe Tepelena jane qendrat administrative te rretheve perkatese dhe perbejne bashki. Ato jane dhe qendra ekonomike sidomos per industrin ushqimore.
Himara, Libohova, Konispoli dhe Kelcyra jane qytete me teper bujqesore.
Selenica dhe Memaliaj jane te lidhura me minierat prane tyre.


__________________
Thuaj ate qe mendon dhe mendo ate qe duhet.







Thaja e kenetave ne fushegropen e Delvines dhe bonifikimi i tyre, sistemimi i shtreterve te lumenjve dhe luginat e tjera, si dhe sigurimi i ujitjes artificiale, te kryera ne dhjetvjetshat e gjysmem se dyte te shek. XX, riten pjellorin e tokave. Edhe ne shpatet e kodrave dhe te maleve u hapen toka te reja. Midis tyre permendim taracat e bregdetit ne Jonufer, Lukove, Borsh, Shenvasil, Ksamil etj., ne te cilat u kultivuan agrume dhe ullinj. Demtimi kohet e fundit i bimeve te kultivuara ne keto zona i dhe shkas erozionit, qe po varferon vazhdimisht keto toka.
Ne prodhimin e pergjithshem bujqesor te rajonit vendi kryesor i takon deges se bujqesise, por perqindja qe ajo ze ne kete prodhim, ne vitet e fundit, si edhe ne rajonet e tjera, po zvogelohet vazhdimisht si rrjedhim i rritjes se prodhimit blegtoral.
Pjesa me e madhe e tokave te punueshme eshte e kultivuar me bime te arave, vecanerisht me drithera, nga te cilat dallohet gruri dhe misri, sidomos ne fushgropen e Delvines, ne luginen e Drinosit, te Vjoses dhe te Shushices. Nga bimet industriale kultivohet duhani, vecanerisht ne luginen e Drinosit.
Rajoni Jugor me klimen e ngrohte, eshte shume i pershtatshem per shume lloje frutash dhe kultura te tjera te drunjta. Rivjera, fushgropa e Delvines dhe shpatet e kodrave perreth jane te permendura per prodhimin e ullinjve dhe te agrumeve, te cilat ketu gjejne kushtet me te pershtateshme klimatike per zhvillimin e tyre. Ne luginen e Vjoses, Osumit, Drinosit e te Shushices dhe ne fushegropen e Delvines eshte i perhapur rrushi dhe fiku, kurse qershia me teper ne luginen e Vjoses se siperme.
Gjedhet japin prodhimin me te madh te produkteve blegtorale. Ata kane perqendrim me te madh ne fushegropen e Delvines dhe ne luginat kryesore, kurse nga te imtat, dhente jane perqendruar ne zonat fushore e kodrinore dhe dhite ne ato malore (ne malesine e Kurveleshit, Skraparit, Dangellise etj).
Keto kushte lidhen me pasurit natyrore te rajonit, me mundesite e shumta te lidhjeve brenda dhe jashte vendit, me fuqine punetore mjafte te kualifikuar etj. Gjenden keto dege te industris: energjitike, mindrale, ushqimore, e veshmbathjes etj.
Industria energjitike perbehet nga industria elektrike e perfaqsuar nga dy hidrocentralet e Bistrices. Sic thame, ky rajon eshte i pasur me qymyrguri, i cili nxiret ne minieren e Memaliajt. Nentoka e rajonit eshte e pasur dhe me nafte, e cila nxiret ne Gorisht.
* Industria minerale lidhet me minieren e bitumit ne Selenice, ne minieren e fosforiteve ne Kurvelesh etj.
* Industria ushqimore perpunon produktete bujqesore dhe blegtorale. Ajo eshte vendosur ne te gjitha qytetet kryesore.
* Industria e lehte ne kete rajon perfaqsohet nga industria e lekur-kepuceve dhe e veshjeve ne Gjirokaster etj. Industria e lehte, ne kushtet e ekonomis se tregut, ka prirje te zhvillohet me ritme te shpejta.
* Artizanati ne kete rajon ka tradite te lashte. Dallohet sidomos zona e Gjirokastres, Delvines, Sarandes, ne perpunimin e leshit, grurit, drurit metaleve etj.
* Transporti perbehet nga transporti automobilistik dhe ai detar. Peshen me te madhe eka transporti automobilistik, i cili, nepermjet Kakavijes, eshte lidhur edhe me Greqine.
* Turizmi ka kushte shume te mira per tu zhvilluar. Ne kete rajon mund te zhvillohet turizmi blu, qytetar, i gjelber dhe malor.
a. Turizmi blu mund te zhvillohet ne Rivjeren Shqipetare, e cila ofron: bukurin e ralle te ujrave te kthiellet detare, te plazheve te pastra dhe te maleve rrethues; te qendrave te banuara(qyteti i Sarandes, i Himares), si dhe te fshatrave te zhytur ne gjelberimin e perhershem te bimesis dhe te freskuara nga burimet e ftohta dhe te kristalta; nivelin e larte kulturor dhe traditat e pasura folklorike e te zakoneve; objektet e shumta arkeologike dhe historike ne te cilat spikatin qytete antike (Butrinti, Finiqi etj); keshtjella e Ali Pashe Tepelenes ne Porto Palermo, Tepelene etj.
b. Turizmi qytetar mund te zhvillohet ne te gjitha qytetet e rajonit dhe sidomos ne qytetin muze te Gjirokastres, i cili te habit me arkitekturen e vecante te banesave te gurta, me vendosjen e pergjithshme, me objektet e shumta historike, sikeshtjella, muzeu i armeve etj; ne Saranden e bukur, ne Tepelene dhe Permet etj.
c. Turizmi i gjelber mund te zhvillohet ne zonat fshatare; ai lidhet me traditen e pasur te mikpritjes dhe me nivelin e larte kulturor te popullsis.
d. Turizmi malor ka kushte per tu zhvilluar ne lartesim e maleve te Kurveleshit, Nemerckes, Lunxheris( Qafa e famshme e Çajupit), Llogaras etj.


__________________
Thuaj ate qe mendon dhe mendo ate qe duhet.
Back to top Go down
 
Rajoni Jugor/Popullimi i rajonit jugor/Ekonomia e Rajonit Jugor
Back to top 
Page 1 of 1

Permissions in this forum:You cannot reply to topics in this forum
agoonny  :: Shkencat Natyrore dhe Matematika :: Gjeografia / Geography-
Jump to: